Beheer is struikelblok bij Westzaan

Beheer is struikelblok bij Westzaan

De contouren van de Gebiedsvisie Polder Westzaan tekenen zich af. Dat is de uitkomst negen maanden puzzelen in een werkgroep, gebiedsateliers en inloopavonden. Gaat dit nieuw leven blazen in het veld? Papier is geduldig. Circa 1/4 deel is niet uitvoerbaar. Ze genereert weinig goede plannen die in praktijk kunnen worden gebracht. Veenmosrietlanden komen er bekaaid vanaf. Moeras past niet bij grutto’s. De financiële paragraaf bevat nogal wat fouten. Ook pakt dit ongelukkig uit voor het Guisveld. Natuurlijk kon ik daarmee niet instemmen. In dit derde artikel ga ik daarop in.i

Goede bedoelingen

Het traject beoogt een gebiedsgerichte aanpak van natuurherstel, stikstofperikelen, bodemdaling en waterberging in Polder Westzaan. Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. De aftrap van de werkgroep vond plaats op 10 juni 2021 in de watertoren bij Westzaan, waaruit we een prachtig uitzicht kregen over Polder Westzaan en het Noorderveen bij Assendelft. Vervolgens zijn een tiental sessies belegd om diverse kwesties uit te diepen, bij voorbeeld: verbrakken, het waterpeil in onderbemalingen, natuurbeheer, weidevogels, agrarische bedrijven, recreatie en beheervergoedingen. Daarna nam men de verkeerde afslag en raakte men verdwaald in moerasnatuur. Aan moeras kleven versluierde kosten en dit beïnvloedt lokale lasten. Een gemis is de DLG (Dienst Landelijk Gebieden) die in 2015 is opgeheven. De DLG had ervaring met herinrichting en gebiedsaanpak.

Weidevogels of moeras?

In de gebiedsvisie wordt geopperd weidevogels gedeeltelijk of gefaseerd op te geven voor moerasnatuur (dit, moerasmozaïek, rietmoerassen, jonge verlanding, natte natuur en wetlands worden door elkaar gebruikt). Vernatten van onderbemalingen leidt tot massale verruiging met pitrus of rietmoeras (i.p.v. veenmosrietlanden en veenheiden). Rietmoeras kan tijdelijk gunstig uitpakken voor riet- en moerasvogels, maar na verloop van jaren gaan ruigten of bosschages oprukken. Bij de Omgelegde Guisweg is dit zichtbaar. Dat is een eldora voor zomerganzen. Weidevogels zijn er verdwenen. Het landschap rondom De Schoolmeester is aangetast. Natura 2000 waarden takelen af. Robuuste moerassen doen geen recht aan het veelzijdige landschap met gradaties in zoneringen. Vooral gradiënten (overgangsgebiedjes) zijn soortenrijk en juist dan komt het aan op kleinschalig beheer.

Provinciale Staten.

Op 4 oktober jl. kwam een delegatie van Provinciale en Gedeputeerde Staten van de provincie Noord-Holland (16 respectievelijk 2 leden) op bezoek in Westzaan. Tijdens de bijeenkomst in De Vermaning kwamen vragen los over bodemdaling, stikstofreductie en weidevogels. Het is helder dat te weinig kuikens van Grutto’s in ons land kunnen opgroeien. Polder Westzaan is een weidevogelkerngebied. Grutto’s staan op de Rode Lijst. Het ligt dus voor de hand om aan te haken bij het provinciaal actieplan voor weidevogels dat voorziet in een tiental stappen om de overlevingskansen voor kuikens van grutto’s omhoog te krijgen. In het Guisveld staat Staatbosbeheer voor een kwaliteitsslag in beheer en dit moet bestrijding van pitrus omvatten. Staatsbosbeheer heeft er in het afgelopen jaar meer gehooid en hopelijk valt dit gunstig uit voor grutto’s. De provincie gaat over beheervergoedingen en deze gelden voor termijnen van

6 jaar. Meerjarige afspraken met weidevogelboeren zijn mogelijk. Van provincie en bewoners kreeg ik bijval voor weidevogels.

Agrariërs

Op 12 november jl. nam ik deel aan een ontmoeting met de boeren in Westzaan, namelijk: Cees Oudkerk, Cor Visser, René Ebbelaar (biologisch), Walter Benecke (biologisch vlees), Jan Rutte (biologisch-dynamisch) en Johan Bax. Ton Zwikkers (biologisch) was afwezig. Ook echtgenotes en bedrijfsopvolgers waren van de partij. Mevrouw Hennie Bax leidde ons rond in haar zuivelwinkel en werkplaats waar zij melk tot yoghurt, kwark, kafir en vla verwerkt.

Ook maakt zij ‘twarog’, een soort witte kaas, dat aan een winkel in Amsterdam wordt geleverd. Iedere boer lichtte toe wat er bij zijn familiebedrijf speelt. Hun kijk op de toekomst loopt uiteen. Jonge opvolgers hebben een ander perspectief. Eén boer is gestopt met agrarisch natuurbeheer. Legselbeheer komt vaak voor, maar dit zet weinig zoden aan de dijk voor kuikens van grutto’s. Vier van de zeven boeren zijn omgeschakeld naar biologische melk of vlees. Zij werken met een lagere veebezetting en zij hopen met hogere prijzen voor biologische melk of vlees rond te kunnen komen. Unfair kunnen gebiedsprocessen uitpakken voor weidevogelboeren zoals Jan Rutte in het Westzijderveld (en dit gaat ook op voor Dick Hos in de Westwouderpolder). Hoe kan land in eigendom van Vogelbescherming in De Reef (circa 114 ha) beter voor weidevogels worden ingezet?

Vaarlandvergoeding.

Er is circa 240 ha vaarland en dit ligt merendeels in het Guisveld. Onderhoud van vaarland is arbeidsintensief. Vaarland komt in aanmerking voor een toeslag: thans 600 euro per ha/jaar. De vaarlandvergoeding is niet toereikend om de kosten verbonden aan de aanvoer van ruige stalmest naar vaarland en de afvoer van hooi of rietmaaisel te dekken. Riethopen dijen uit en dat zijn schuilplaatsen voor vossen. Staatsbosbeheer (Bert Jan van Staaveren) en BEKA Vlees (Walter Benecke) hebben onlangs een proef met hergebruik van riet gedaan. Staatsbosbeheer heeft er een schuit met bossen riet voor de wal gevaren. BEKA Vlees heeft dit gelost en na een maandje drogen in de wind kon dit om-en-om met stro in de potstal worden benut; de ene dag droog riet en de andere dag stro. Dat levert ruige stalmest op dat over weidevogelland kan worden verspreid. Vaarland en veenmosrietlanden vormen refugia voor noordse woelmuizen (endemische soort en Rode Lijst). Noordse woelmuizen zijn gediend bij geïsoleerde plekken waar andere muizensoorten en katten moeilijk kunnen komen. Uitpluizen van braakballen van kerkuilen levert aanvullende informatie op over de verspreiding van noordse woelmuizen.

Baggeren en waterberging

Het algemeen nut van baggeren wordt onderschat. Baggeren past perfect bij klimaatadaptie. Naast waterbeheer is baggeren belangrijk voor waterkwaliteit, vissen en recreatie. Bagger wordt normaliter op de kant gezet. Enkele boeren maken gebruik van baggerspuiten. Voorts is er behoefte aan meerdere kleine baggerdepots die verspreid over het gebied liggen. Baggeren stagneert door regelgeving en vergunningen. Bagger afvoeren naar de stortplaats in Nauerna of dumpen in meren is peperduur. Herstel van rietstroken langs brede sloten beperkt afslag van oevers; Walter Benecke brengt dit al in praktijk.

Veenmosrietlanden

Een gemiste kans is het herstel van het huidige areaal van veenmosrietlanden in de Polder Westzaan (circa 50 ha). In het overzicht van projecten in de gebiedsvisie mis ik concrete en praktische maatregelen: exoten zoals appelbes bestrijden, afrasteringen herstellen om vraatschade te beperken en achterstallig onderhoud wegwerken. Staatsbosbeheer heeft dit gedegen aangepakt in de Eilandspolder en dit verdient navolging in Polder Westzaan. Bij de provincie ligt genoeg geld op de plank en zij beschikt over een kaart met verspreiding van appelbes. Ook Rijk, provincie, gemeente en waterschap hebben er percelen eigendom die zijn verruigd door achterstallig onderhoud. Er valt veel te winnen door goed beheer.

Willem Rol

i Het eerste artikel over de gebiedsvisie en tweede artikel over verbrakken verscheen in de 3de Kieft van september 2021.

Bezoeken: 110