Vrijwillig landschapsbeheer rondom Westzaan Willem Rol

Geplaatst op 22 november 2018

Vrijwillig landschapsbeheer rondom Westzaan ( Willem Rol)

Rietorchis

Zonnedauw

In ‘Wijd was mijn land’ schreef Cor Bruijn dat het Zaanse landschap omstreeks 1890 open was en weidse uitzichten bood. Dat is veranderd. De bebouwing langs de Zaan is uitgebreid. Het resterende deel van de polder Westzaan is echter nog vol verrassingen. Grote waterlopen als de Gouw, Reef, Weelsloot, Watering, Komsloot en Noorder Watermolensloot zijn ideaal voor liefhebbers van schaatsen, varen, kanoën of vissen.

Mijn Zaanse jol kwam dan ook goed van pas bij inventarisaties van flora en vegetatie op de veentjes. NatuurHet veld rondom Westzaan telt een groot aantal veentjes met allerlei bijzondere planten, waaronder ronde zonnedauw en welriekende nacht orchidee, die op de Rode Lijst van bedreigde soorten staan. Ronde zonnedauw is een klein plantje dat van insecten leeft. Vooral het Guisveld is rijk aan welriekende nachtorchideeën. Zij gedijen alleen goed op perceeltjes waarvan de vegetatie jaarlijks wordt gemaaid en afgevoerd. De welriekende nachtorchidee verdraagt beweiding slecht. Een andere bijzonderheid zijn verlandingsvegetaties met ruwe bies, die op Europese schaal zeldzaam zijn. Ruwe bies is een brak waterplant. Ook zijn veentjes aantrekkelijk voor bijzondere dieren als noordse woelmuizen en sint-jansvlinders. Deze rijkdom aan natuur is te danken aan kleinschalig beheer. Goed beheer is behoud Riet maaien én afvoeren vormt de basis van het beheer van veentjes. Het beheer wordt uitgevoerd door Staatsbosbeheer in samenwerking met vrijwilligers van de Vereniging tot
Ongeschonden Behoud Westzijderveld en de Vogelbeschermingswacht Zaanstreek. Het gaat om kleinschalig en arbeidsintensief werk, dat zich goed leent voor vrijwilligers. Het is belangrijk dat maaisel altijd wordt weggehaald. Dat doen ze met behulp van hooiharken en hooivorken. Als maaisel blijft liggen, neemt verruiging met brandnetel haagwinde en braam toe. Orchideeën worden dan verdrongen. Het werkseizoen is van medio augustus tot medio maart. Tijdens de broedtijd van vogels en de bloeitijd van planten worden de
veentjes met rust gelaten.

Molenbiotopen

Naast het behoud van bijzondere planten is het beheer van landjes in de omgeving van Het Prinsenhof De Jonge Dirk en Schoolmeester belangrijk om het landschap open te houden voor de vrije windvang van deze molens. Een open landschap past eveneens beter bij weidevogels. Helaas ondervindt De
Schoolmeester steeds meer hinder van bebouwing, verruiging en hoge bomen. Voor het herstel van de molenbiotoop rondom De Schoolmeester is steun van de gemeente en de provincie nodig. Een molenploeg van de Vogelbeschermingswacht Zaanstreek heeft het onderhoud van houten weidemolentjes
onder haar hoede genomen: teren, timmerklussen en dergelijke.

Variatie

Verlanding (successie) is een natuurlijk proces. Diverse plekken in het veld lenen zich goed voor verjonging van verlandingsvegetaties en dit is gunstig voor roerdompen. Een grotere variatie in verlandingsvegetaties biedt mogelijkheden aan waardplanten van vlinders, bijen en hommels. Insecten en noordse woelmuizen zijn gebaat bij cyclisch beheer of wisselbeheer, waarbij een deel van het riet blijft staan en als uitwijkplaats kan dienen
om te overwinteren. In moerasbosjes komen zeldzame paddenstoelen voor. Moerasbosjes horen hier van nature thuis. Dat maakt het landschap aantrekkelijk voor otters en bevers, die we hier binnen 10 à 20 jaar kunnen verwachten. Variatie in beheer is altijd nuttig.
Om dit overzicht compleet te maken vraag ik tot slot ook uw aandacht voor vrijwilligers die hier in touw zijn voor weidevogels, het ringen van roofvogels, het verwijderen van eieren van ganzen, de intrek van glasaal via sluizen, de wegtrek van schieraal (nabij gevaarlijke gemalen wegvangen en over de dijk brengen), hoogstam fruitbomen knotwilgen. Dat maakt het landschap weer mooi.

Willem Rol