In het Westzijderveld zijn drie pompen geplaatst, waarmee het waterpeil verhoogd kan worden. Dat verlaagt de uitstoot van broeikasgassen (vooral CO2) en die winst is deels gekocht (100 euro per ton) door productiebedrijf Silbersee. Ook de gemeente Zaanstad heeft certificaten aangeschaft. Met dat geld worden de pompen gefinancierd.

„Voor culturele instellingen bestaat niet de verplichting om iets te doen aan de CO2-uitstoot, zoals bij grote bedrijven”, zegt Stella van Himbergen, die gaat over duurzaamheid bij Silbersee. „Maar wij hebben wel die ambitie.”

Silbersee is landelijk de eerste koper van CO2-certificaten in een natuurgebied. Voor agrarische percelen waren wel al eerder certificaten verkocht. „Op die aanschaf van ons is nog best kritisch gereageerd”, zegt ze. „Vooral door collega’s. Zo van: ’oké, jullie compenseren, maar is dat alles wat jullie doen?’. Ook de vraag: ’waarmee financieren jullie die certificaten?’, kwam regelmatig terug.” Het antwoord? „Uit opbrengst van de ticketverkoop en bijdragen van private sponsoren en fondsen. Het is inderdaad niet de bedoeling om daar subsidiegeld voor te gebruiken.”

Op locatie

„We zijn niet voor niets een kunstinstelling”, zegt Romain Bischoff, artistiek directeur van Silbersee. „Als we zorg dragen voor het Westzijderveld, dan ligt het maken van een voorstelling op locatie natuurlijk voor de hand. In het Westzijderveld zelf kan dat niet, daarom is gekozen voor molen Het Prinsenhof. Dan heb je wel het zicht erop.”

’Atem’ heet de productie in Westzaan, waarvan de bezoekers zelf zondag een wezenlijk onderdeel gaan uitmaken. Bischoff: „Deze voorstelling van zangeres Elisabeth Hetherington is een muzikale ervaring die je ondergaat in een yoga-achtige sfeer. Er is geen tekst om te volgen en het is meer dan alleen stil zitten luisteren naar muziek (van componist Wouter Snoei). Je moet het tot je laten komen, en dan is het de bedoeling te reageren.”

„Ik hoop dat de bezoekers op die uitnodiging ingaan”, zegt hij. „Samen ademen, de zangeres proberen te volgen door mee te neuriën of te zingen en meebewegen. Je neemt op aangeven haar toon over en als er meerdere tonen klinken, zingt zij daar weer een melodie op. Het is een gezamenlijk ding, waarin zij de leiding neemt.”

Bischoff: „Je participeert in dit kunstwerk dat zelf weer onderdeel is van waar we zijn. Aan decor hoeven we hier niets aan te voeren, dat wordt gevormd door het interieur van de molen zelf.” Geen eigen decor hoeven (laten) maken en transporteren scheelt weer in de klimaatbelasting. „Om de ecologische footprint te verkleinen moet je de artistieke koers wat verschuiven, zonder in te boeten op kwaliteit”, zegt hij. „Dat is althans het streven.”

Silbersee produceert voorstellingen die worden vertoond in onder meer Muziekgebouw aan het IJ en De Krakeling, en heeft al een nulmeting op CO2-uitstoot en circulariteit van alle activiteiten bij een grote voorstelling achter de rug. Van de huisvesting tot de decors en de kostuums, en het transport van zowel alle benodigdheden, als de crew en de cast.

„Je gaat anders kijken”, zegt Van Himbergen. „Wil je per se een eigen decor laten maken of is huren ook mogelijk? Kan het kleiner of demontabel, om de transportkosten te verlagen, of kunnen we zelfs zonder, zoals in Westzaan?”

Want vooral op transport valt veel klimaatwinst te behalen. „We zouden graag van eigen elektrisch vervoer gebruik maken, maar dat is op dit moment nog best ingewikkeld. Iedereen reist nu zoveel mogelijk met de trein. Verder willen we het belang van ’klimaatpositief zijn’ ook uitdragen naar andere theatermakers. Dat doen we met een manifest en atelier Waterwende, waarin de opgedane ervaringen worden gedeeld.

„Ontwerper Thom Bindels bouwt nu bijvoorbeeld een ’baggertheater’ in Noord-Holland, met slib dat hij uit omringende plassen en sloten haalt. Dit bouwwerk, bij boerderij de Meent in Amstelveen, krijgt de vorm van een terp. Het wordt een podium voor theater, maar heeft ook een ecologische functie. Hij wil op die manier biodiversiteit hand in hand laten gaan met culturele activiteiten.”

Artistiek

Het Westzijderveld, waarvan Silbersee dus de certificaten kocht, is eigendom van Staatsbosbeheer. „We wilden ook in artistiek opzicht met Staatsbosbeheer samenwerken, daar is deze productie uit voorgekomen. Vanzelfsprekend met als voorwaarde dat we geen schade berokkenen.” Het is dan ook de bedoeling dat bezoekers van de voorstelling zoveel mogelijk met de fiets komen, of het openbaar vervoer nemen. „Er stopt een bus vlakbij.”

De vaartocht door het gebied die aansluitend plaatsvindt, was nog even onderwerp van discussie. De excursieboot gebruikt namelijk biobrandstof. „Staatsbosbeheer is bezig met elektrische alternatieven, maar in praktijk zijn die nog niet zo geschikt voor het veenweidegebied. We hebben gedacht aan een wandeling als alternatief of varen met roeibootjes, maar om te kunnen roeien moet iedereen naar een andere locatie, en dus de weg weer op. Je probeert maximaal klimaatpositief te zijn.”