Herbouw van de molen ‘De Kikkert’ of ‘De Veldmuis’

Herbouw van de molen ‘De Kikkert’ of ‘De Veldmuis’

In de vergadering Dorpscontact werd jl. een mooi betoog gehouden omtrent de wedergeboorte van de Molen De Kikkert – Westzaan Zuid.

Westzaan wordt een molen rijker De laatste vergadering van de Commissie Dorpscontact voor de zomervakantie was goed bezocht. Hoogtepunt was de bekendmaking van de bouw van molen De Kikkert,
ook bekend onder de naam De Veldmuis. De heer Gé Sombroek van Somass Bouwbedrijf vertelde met gepaste trots dat het eindelijk zover is dat molen De Kikkert herbouwd gaat worden.
Waarschijnlijk kennen alle inwoners van Westzaan het grote bord met ‘te koop’ en de tekening van De Kikkert, ter hoogte van Zuideinde 285, aan de Veerzagersloot. Het verhaal gaat, zo vertelde Gé,
dat tijdens WOI rond 1916 De Kikkert is verkocht aan een Amerikaan, die de molen in eigen land wilde opbouwen. Het schip waarop de molen werd vervoerd, is getorpedeerd. Het schip en de molen verdwenen naar de bodem van de Atlantische Oceaan. Gé vertelde dat inmiddels een koper is gevonden, die de molen als woningruimte gaat gebruiken. De verwachting is dat eind 2018 gestart
kan worden met de fundering. De bouw van de molen neemt zeker anderhalf jaar in beslag, maar het vooruitzicht dat Westzaan een molen rijker
wordt, is natuurlijk geweldig.

De Heer Gé Sombroek kwam uitleggen hoe de toegangsweg naar de molen er uit komt te zien. Samen met Gerrit van Assema zijn zij de oprichters van SOMASS Bouwbedrijf BV en bestaan dit jaar 40 jaar. Zij hebben zich altijd ingezet voor het Herstellen van de Zaanse Houtbouw in al zijn facetten. Dat betekent dat zij zich altijd bij de gemeente Zaanstad sterk hebben gemaakt voor het restaureren en repliceren van Zaanse huizen, pakhuizen en molens. Gelukkig is dat gelukt en hebben zij de gemeente geleerd anders te kijken naar al het moois wat er nog is en hebben we dat beeld weer weten te versterken. De molen die wij nu gaan bouwen is ook een project geweest van de lange adem en gaat nu eindelijk zijn beslag krijgen. Zij vinden het geweldig dat Westzaan er nu weer een molen bij krijgt wat het Historische beeld van het dorp weer versterkt. De toekomstige bewoner gaat er wonen met zijn vrouw en twee kinderen en wordt geen molenaar. Maar vind het geweldig om in een molen te gaan wonen. De molen zal regelmatig Draaien en krijgt wellicht ook een generator in de kap om zijn eigen energie te kunnen opwekken.

Een ieder kreeg een mooi boekje geschreven door Ed Pielkenrood  “Maker van Molen”. Nico Maas vertelt over zijn ambacht . Een fantastisch mooi geïllustreerd.  

WESTZAAN – Als alles volgens plan verloopt wordt Westzaan een molen rijker. Bouwbedrijf Somass uit Wormer heeft het serieuze voornemen om molen de Veldmuis, bijgenaamd de Kikkert, te herbouwen op de oorspronkelijke plek aan de Veldmuissloot bij de Kikkertse Kluft.

Lattenzager De lattenzager de Veldmuis stond in de volksmond ook bekend als de Kikkert en was van oorsprong een snuifmolen. De windbrief werd op 3 november 1689 uitgereikt aan Cornelis Dircksz. IJff voor het bouwen van ‘een kleyn moolentje om van taback stelen snuyf taback te macken’. De molen stond aanvankelijk ten oosten van het dorp, tussen de Korenbloem- en de Roggebloemsloot. De Veldmuis heeft daar tot 1738 tabaksstelen staan stampen. In dat jaar verkocht de familie IJff de molen onder voorwaarde dat de molen verplaatst zou worden. Koper Aris Engel liet de molen ten westen van het dorp herbouwen, op enige afstand van het Zuideinde, aan de later naar de molen vernoemde Veldmuis- of Veerzagersloot waar de Veldmuis werd ingericht voor het zagen van veren en latten. In 1833 kocht Albert Buys de molen voor een bedrag van 800 gulden. Na zijn overlijden in 1869 werd het molenbedrijf voortgezet door zijn dochters Elisabeth en Maartje Buys. Rond 1900 kwam de molen in handen van Piet Kee, meesterknecht bij houthandel Simonsz. In 1916 was het gedaan met de windkracht van de Veldmuis. De molen werd tot stellinghoogte afgebroken en er werd een petroleummotor in geplaatst voor de aandrijving van de fijnschaverij. Het verhaal gaat dat tijdens de demontage van de molen in 1916 de onderdelen zijn verkocht aan een Amerikaan die de molen in eigen land wilde opbouwen. De molen is daar echter nooit aangekomen omdat het schip dat de onderdelen vervoerde tijdens de Eerste Wereldoorlog werd getorpedeerd. En zo vond de Westzaanse Kikkert zijn laatste rustplaats op de bodem van de oceaan.

Bovenkruier Inmiddels zijn door Somass de bouwplannen, compleet met tekeningen, ingediend bij de gemeente Zaanstad. Daarna buigt de provincie zich over het plan. “We zijn zeker een jaar verder voor we echt kunnen gaan bouwen. de bouw zelf zal ook zeker meer dan een jaar gaan duren. Dus voordat de Veldmuis staat te pronken zijn we wel een tijdje verder.” Overigens is het niet de bedoeling dat Sombroek als molenaar gaat fungeren. De Veldmuis is gewoon te koop voor iedere geïnteresseerde. “De molen wordt uitgerust met wieken en de vang. Hij kan dus draaien. Over het binnenwerk mag de koper beslissen. Die kan het mechaniek laten plaatsen, maar desgewenst ook de binnenruimte geheel bestemmen voor woonruimte.” Volgens de molenmakers Gerrit Smit en Nico Maas, beiden 62 jaar, wordt de Veldmuis waarschijnlijk hun laatste grote project. Over een paar jaar hangen ze de lier aan de wilgen. Volgens Smit is het ontbreken van oorspronkelijke tekeningen van de achtkantige bovenkruier geen enkel probleem. Molenmakers zijn door de eeuwen nooit scheutig geweest met het optekenen van gegevens. De achterkant van een sigarendoosje was meestal voldoende. De kennis zat in hun hoofd. “Je graaft de oude fundering op, je bekijkt wat oude foto’s, je gaat hier en daar eens kijken en je berekent de vlucht van de roeden. Als je dat weet kun je aan de gang. De vlucht van de roeden is een meter of veertien, daarmee wordt hij iets groter dan de Huisman. Nee, dat komt allemaal wel goed. Het wordt een leuke klus. Die molen komt daar verschrikkelijk mooi te staan, zo los in het veld. Hij vangt van alle kanten wind.”            De Veldmuis, nieuwe molen in Westzaan Westzaan krijgt er een molen bij: de Veldmuis aan de Veerzaagsloot*. Al in 2004 presenteerde Bouwbedrijf Somass het plan voor de herbouw van deze voormalige lattenzager. Dertien jaar nadat Gé Sombroek zijn ambitieuze plan voor de herbouw lanceerde is er een koper gevonden. Het wordt geen productiemolen, maar een woonhuis waarvoor de energie met behulp van windkracht zal worden opgewekt. Door Ron Couwenhoven De windbrief voor de oorspronkelijke molen werd in 1689 afgegeven aan Cornelis Dircksz IJff. Deze ging toen snuif met de molen produceren. Hij deed dat op een erf ten noorden van de Papenpadsloot. In 1738 kocht Aris Engel De Veldmuis onder de voorwaarde dat hij hem van het erf zou halen. Dat deed Engel. Hij liet de molen naar de Veerzaagsloot aan de andere kant van de weg in het Zuideinde verplaatsen. Wellicht dankte hij daaraan zijn bijnaam De Kikker. Hieronder de molen in 1885 (gemeentearchief Zaanstad). Het was in een opmerkelijk ‘sprongetje’ dat De Veldmuis maakte. Op zijn nieuwe locatie werd De Veldmuis lattenzager. Daar kwam in 1916 een einde aan. De schuren bleven nog tot 1977 in gebruik bij houthandel Piet Kee. Volgens Piet was de molen naar Amerika verkocht en tijdens de overtocht naar de bodem van de oceaan verdwenen, toen het schip dat De Veldmuis vervoerde werd getorpedeerd. De schuren gingen ten onder aan verval en stortten uiteindelijk in. Met de bouw van het molentje zal in 2018 worden gestart. * Zelfs Google weet niet waar de Veerzaagsloot ligt, maar het is waar het Zuideinde overgaat in de J.J. Allanstraat.

Bezoeken: 16