Open Dag van Stichting Lettergieten 1983 uit Westzaan

Wat is lettergieten? Jaren vóórdat de computer onze huiskamer binnenkwam waren letters een product. Letters had je nodig om kranten, boeken en folders te drukken. De letters, loden letters, werden vakkundig bijeengeraapt door een zetter. Het gemaakte ‘zetsel’ werd bewerkt met drukinkt. Op vellen papier werden er afdrukken gemaakt. De machine waarmee dat gebeurde was een drukpers. 

Matrijzen

Loden letters werden gegoten op een gietmachine. Voor elke letter was een mal beschikbaar, een koperen matrijs. Die matrijs werd in een houder geplaatst precies zó dat de matrijs direct boven een gietvorm kwam te staan. In de gietvorm werd lood gespoten. Dat lood kreeg de vorm van een staafje. Bovenop dat staafje verscheen het beeld van de gebruikte matrijs; één letter per staafje. 

Leuk weetje: in de drukkerswereld bestond er een matrijs waarmee het complete Onze Vader op één loden staafje van circa 5 bij 5 millimeter afgedrukt kon worden. De tekst kon je alleen lezen met een loep.  

Dat productieproces kun je je nauwelijks voorstellen als je grootgebracht bent met computers. Beroepen als gieter, zetter en tikker bestaan nauwelijks meer, hoewel… Er zijn gelukkig nog altijd mensen die van het drukken met loden (en houten) letters hun hobby maken. Kijk daarvoor op de website van de Drukwerk in de Marge en zoek op de term letterpress. Je zult verbaasd staan over al het moois dat geproduceerd wordt.

Openingstijden

De productie van loden letters is nog steeds te bezichtigen bij de Stichting Lettergieten 1983. Een vijftal vrijwilligers houdt daar gietmachines en persen draaiende; industrieel erfgoed dat een bezoekje waard is. De Lettergieterij is Westzaan is geopend voor publiek van 10.00 tot 16.00 uur en is een bezoek meer dan waard.