Zo rot is de fundering van de Zuidervermaning nou echt

Zo rot is de fundering van de Zuidervermaning nou echt

Veel voorbijgangers en bezoekers zullen niets opmerken aan de prachtige schuurkerk in Westzaan. Hier en daar kan de vermaning een likje verf gebruiken en van binnen waan je je in vervlogen tijden. Er lijkt niks aan de hand te zijn. Maar niets is minder waar. Het monument staat echt op instorten. Om de fundering te redden is al bijna 50% van de €50.000 binnen via de crowdfundingactie op www.mijnstadsherstel.nl.Verrotte fundering

Gelukkig wordt de kerk beter in de gaten gehouden dan door de nietsvermoedende bezoeker. Elk jaar inspecteren Monumentenwachters van Noord-Holland de 

kerk. Zij zagen in 2014 wat vreemds aan de poeren (gem etselde steunen) waar de kerk op rust. Ze leken verzakt en sommige poeren scheurden. De inspecteurs raadden een funderingsonderzoek aan. En zo geschiedde. Het funderings- onderzoek vond plaats op 2 juli 2014. En wat wij zagen was wel even schrikken. Verpulverd metsel- werk en alleen maar verrot hout. Dat is waarschijnlijk gekomen doordat het grondwater vaak laag geweest is waardoor het hout droog kwam te staan en kon rotten. De fundering is zo slecht dat ge- heel vernieuwen de enige optie is.

De restauratie van de fundering
De nieuwe betonnen constructie onder het pand zal straks worden gesteund door 47 betonnen palen in de grond van 19 meter lengte. De lange palen kunnen natuurlijk niet in een stuk de grond in, ze worden samengesteld uit kleine stukjes paal die één voor de een de grond in gebracht worden en aan elkaar gemaakt.Toen in de elfde tot de dertiende eeuw de overgang plaats vond van houten naar stenen gebouwen werden betere funderingen noodzakelijk. De eerste vorm was: een fundering op poeren (fig. 102). Poeren zijn taps toelopende stenen constructies die op regelmatige afstand de muren ondersteunen. Onder de poeren werd een vierkant van houten balken aangebracht. De ruimte daartussen werd opgevuld met korte houten paaltjes, zoge- naamde slieten. Later werden de poeren vervangen door door- lopende muren, de zogenaamde langsmuren (fig. 103).

Deze langsmuren werden op hun beurt ondersteund door twee zware funderingsplanken (fig. 192). Daaronder had men steeds op gelijkmatige afstand koppels van funderingspalen geheid. De palen die men gebruikte hadden een ongecontroleerde afme- ting en een lengte van plm. 1,5 meter. Deze palen stonden nog niet op een draagkrachtige zandlaag maar de weerstand van de grond hield de paaltjes op hun plaats. Het grote aantal paaltjes zorgde voor voldoende weerstand om stenen gebouwen te kun- nen dragen.

Naderhand kwam op deze palen eerst een dwarsbalk (de zogenaamde kesp) (fig. 193) om het uit- wijken van de palen te voorkomen.[2] Een bijkomend voordeel was dat het verzakken minder on- gelijkmatig verliep door een betere gewichtsverdveling.[3] Deze funderingsvormen zijn vele eeuwen in zwang gebleven. Waarschijnlijk in het landelijk gebied zoals Westzaan langer dan in verstedelijkt gebied zoals Amsterdam waar men de fundering voortdurend probeerde te verbeteren.

Pas later he

ide men de palen naar de meer draagkrachtige zandlaag die in de Zaanstreek op ca. 18 meter wordt aangetroffen.

De fundering van de Zuidervermaning
De fundering bestaat uit: gemetselde poeren, ondersteund door funderingsplanken met onder elke plank twee palen. Onder elke poer zitten dus steeds vier palen.
Bronnen

:

[1] A.M. Numan, Noord-Hollandse kerken en kapellen in de Middeleeuwen, Zutphen 2005, p. 55 e.v.
[2] H.J. Zantkuyl, Bouwen in Amsterdam, aflevering 4, De verstening van het houten huis, Amster- dam, 1975,. 52,53
[3] H.J. Zantkuyl, 1975, 30

Elke bijdrage van harte welkom
Bijdragen aan de crowdfunding voor de Zuidervermaning kan op www.mijnstadsherstel.nl, de actie loopt tot en met begin april want dan is het de bedoeling dat we starten met de restauratie. Het be- nodigde bedrag is €50.000, we zitten nu op €24.028,-.

Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door het Welcker Fonds van het Prins Bernhard Cultuur- fonds, de kanjersubsidie van gemeente Zaanstad en provincie Noord-Holland

Voor dit project 

werkt Stadsherstel samen met Stichting Oude Hollandse Kerken (SOHK) en de plaatselijke commissie van de Zuidervermaning

Stadsherstel Amsterdam
Stadsherstel Amsterdam redt monumenten en beeldbepalende panden door ze zorgvuldig te restaureren, een passende bestemming te geven en te verhuren. De panden worden in bezit gehouden, waarmee een goede staat van onderhoud blijft gegarandeerd. Zo levert de organisatie een belangrijke bijdrage aan:
• het bewaren van gebouwd erfgoed voor volgende generaties
• het collectief bewustzijn

 rond stadsontwikkeling in een historische context
• de toegankelijkheid van monumenten en
• het behoud van het restauratieambacht.
Sinds haar oprichting in 1956 heeft Stadsherstel 600 panden in de Metropoolregio Amsterdam gered. Ruim 2500 Vrienden steunen het werk van de organisatie.
De grotere monumentale panden, zoals kerken, forten, industriële monumenten en boerderijen krijgen een succesvol tweede leven met meestal een culturele of sociaal-maatschappelijke functie. Of als podium voor concerten, congressen, lezingen, recepties, diners en huwelijksvol- trekkingen.

www.stadsherstel.nl www.facebook.com/stadsherstel www.twitter.com/stadsherstel

Noot voor de redactie, niet voor publicatie:
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met:
Stella van Heezik stella@stadsherstel.nl
T 020-520 0075 / 06- 53 43 47 67

Beeldmateriaal is op hoge resolutie te downloaden via Flickr: https://flic.kr/s/aHsmahgTSJ

Weergaven: 18